HOMA
Atrium là từ dùng để chỉ không gian lớn thường là thông tầng, nằm bên trong 1 tòa nhà. Atrium là một yếu tố kiến trúc phổ biến trong các tòa nhà La Mã cổ đại thường có vai trò cung cấp ánh sáng và thông gió cho nội thất. Atrium hiện đại được phát triển vào cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20, thường thông nhiều tầng, có mái bằng kính hoặc cửa sổ lớn. Atrium thường được thiết kế trong sảnh, lối ra vào chính. Trong bài viết này, HOMA architects giới thiệu tới các bạn các Atrium của 3 dự án khác nhau để qua đó chia sẻ với bạn đọc một vài góc tiếp cận của chúng tôi khi thiết kế không gian Atrium.
Atrium thường được tạo ra bằng thủ pháp sử dụng khối âm khi một phần diện tích tầng được thiết kế để trở thành khoảng trống. Việc bỏ trống diện tích từ một đến hai tầng thậm chí nhiều tầng đem lại cho tòa nhà cảm giác về không gian và ánh sáng hào phóng. Thông thường atrium là điểm nhấn không gian chính của tòa nhà. Với các công trình cao tầng việc tạo không gian atrium gần như là không thể thiếu để công trình có thể giao tiếp với con người qua cảm nhận thích hợp về tỷ lệ.
Ví dụ một atrium cao vời vợi thông tận 8 tầng cho người ta biết đây là một công trình rất lớn. Với những công trình vừa và nhỏ bên cạnh vấn đề ngôn ngữ và tỷ lệ, quyết định tạo không gian atrium còn cần được cân nhắc trên khía cạnh kinh tế vì sự giới hạn diện tích và giá thành của diện tích khai thác sàn – đặc biệt ở các khu đô thị sầm uất như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.
Không kể đến các tháp văn phòng lớn trên 30 tầng đòi hỏi chi phí hạ tầng và xây dựng đắt đỏ tại các khu đô thị sầm uất đang dần phổ biến các tòa nhà văn phòng cỡ vừa với chiều cao dưới 10 tầng và diện tích nhỏ hơn 10 000m2. Quy mô kích thước nhỏ giúp cho các tòa nhà này thích ứng được với quỹ đất hạn hẹp trong khi tận dụng được lợi thế vị trí trung tâm và khả năng thích ứng với đa dạng các nhu cầu khai thác văn phòng:
Văn phòng đại diện của riêng một công ty hoặc tòa nhà văn phòng chia sẻ giữa nhiều công ty. Cho dù trong trường hợp khai thác nào không gian atrium cũng vô cùng quan trọng với các tòa nhà văn phòng cỡ vừa và nhỏ bởi vì nó đại diện cho hình ảnh tòa nhà, gây ấn tượng ban đầu và cũng là nơi xảy ra nhiều tương tác cộng đồng nhất giữa con người với công trình xây dựng.
Qua quá trình tư vấn thiết kế nhiều tòa nhà văn phòng chúng tôi rút ra một vài nguyên tắc cho mình khi thiết kế atrium như sau:
Nguyên tắc 1: Thiết kế atrium nghĩa là Thiết kế kiến trúc cùng lúc với thiết kế nội thất.
Giải thích: Atrium là kiến trúc ở trong nội thất tòa nhà nên phải làm cả hai.
Nguyên tắc 2: Tập trung và Mạch lạc hết mức, mạch lạc như tuyên ngôn độc lập của chính tòa nhà.
Giải thích: Thứ có thể tệ hơn một tuyên ngôn ngắc ngứ và mờ mịt chỉ có thể là một cái atrium nhạt nhẽo và bị thỏa hiệp. Xác định yếu tố được ưu tiên và lấy đó làm trung tâm cho thiết kế. Tất cả các cái ít liên quan sẽ bị loại bỏ.
Nguyên tắc 3: Đã làm thì phải làm cho đã
Giải thích: Đằng nào cũng hi sinh diện tích khai thác thì phải làm sao cho atrium xứng đáng sự hi sinh đó và mang lại lợi ích cho tòa nhà nhiều hơn cái giá phải trả.
Với 3 nguyên tắc trên, chúng tôi giành hầu hết thời gian để tìm hiểu người sử dụng tòa nhà. Chính thói quen sử dụng của họ là đầu mối để tạo ra các atrium dành riêng cho họ trong tòa nhà. Đây là bí quyết để không có cái (atrium) nào giống cái nào. Thói quen sử dụng sẽ định nghĩa giao thông và ảnh hưởng cả công năng tòa nhà.
1. Tập đoàn Hòa Phát
Sảnh toà nhà Hòa Phát: tòa nhà hiện trạng vốn không có atrium – một điều đáng tiếc đối với một tòa nhà tọa lạc ngay trên phố Trần Hưng Đạo.
3 can thiệp lớn được chúng tôi đề xuất cho thiết kế này bao gồm:
– Cắt một diện tích sàn lớn để tạo atrium. Khoảng trống này rất cần thiết để tạo chiều cao khối tích cho sảnh chính;
– Đưa vào đó một khối lễ tân lớn và thang bộ dẫn lên tầng 2;
– Các cột vuôn hiện trạng được bo tròn bằng các bó ống thép lớn chạy thông suốt 2 tầng. Động thái này khiến các cột thân thiện hơn với các dòng lưu thông của con người và làm tôn vẻ thanh thoát của không gian;
Kết quả đạt được: Không gian tập trung và có điểm nhấn hơn. Các cột thép đồng thời làm tôn giá trị hình ảnh thương hiệu cho sản phẩm thép của tập đoàn.
2. Tập đoàn FPT
Sảnh tòa nhà văn phòng tập đoàn FPT: Trong dự án này chúng tôi tập trung vào bản sắc con người của tập đoàn công nghệ hàng đầu Việt Nam. Chúng tôi mong muốn để cho Chuỗi DNA của FPT hiện diện và xuyên suốt tòa nhà.
Sau khi nghiên cứu hồ sơ thiết kế kiến trúc mà chủ đầu tư cung cấp. Chúng tôi nhận thấy khoảng thông tầng từ tầng 1 đến tầng 7 là một không gian rất có giá trị cho tòa nhà. Khoảng không gian này mang lại không khí và view nhìn giống như giá trị mà một mặt hồ mang lại cho đô thị. Để nâng cao giá trị của khoảng không gian thông tầng chúng tôi tạo ra nhiều khu vực công cộng xung quanh nó ở mỗi tầng để dễ tiếp cận và tạo ra vô số điểm nhìn thú vị quanh không gian này. Không gian này là nguồn gợi ý bất tận cho những ý tưởng nghệ thuật trang trí cho mỗi dịp lễ cũng là không gian lý tưởng cho các trình diễn công nghệ.
Các tầng kết nối với nhau bằng một cầu thang bộ xoắn kép mà chúng tôi gọi là chuỗi DNA của FPT. Với chiếc thang này, mọi người dễ dàng di chuyển giữa các tầng thấp mà không cần phải sử dụng tới thang máy. Đặc biệt vào giờ ăn, cầu thang bộ là nơi mọi người gặp gỡ và chào hỏi, duy trì mối quan hệ đồng nghiệp gắn bó với nhau.
Ngoài ra, đây cũng có thể là nơi tổ chức các cuộc thi và rèn luyện thể lực mang tính phong trào của cán bộ nhân viên. Phần chân thang xòe rộng như một khán đài mini. Một chiếc piano lớn được đặt ở khoảng trống giữa hai thang, là điểm nhấn nghệ thuật dành riêng cho những show diễn ngẫu hứng của các tài năng âm nhạc FPT mà mọi người có thể trực tiếp ngồi quanh tán thưởng. Thang xoắn DNA đại diện cho tinh thần và sức sống xuyên suốt qua các thế hệ FPT, các thế hệ tài năng, mạnh mẽ và đoàn kết.
3. Tập đoàn Bitexco
Atrium Tòa nhà bán hàng kết hợp với phòng điều hành Bitexco: chúng tôi tập trung vào yếu tố ấn tượng về sự tráng lệ sang trọng của một khu đô thị lớn cho khách hàng khi đến thăm quan. Không gian nội thất khu vực công cộng là không gian lớn thông tầng với các vật liệu sang trọng và phù hợp với màu logo của dự án.
Đặc biệt các cột kết cấu được giải phóng khỏi sàn tầng 2 để vút hết chiều cao 2 tầng tạo ấn tượng về sự thanh thoát. Một màu đá trắng muốt hơi ấm làm tôn lên màu vàng kim loại khẳng định nét sang trọng phảng phất cổ điển của toàn dự án.
Khoảng thông tầng atrium trở nên quen thuộc với người sử dụng tòa nhà cũng như với các kiến trúc sư và các kỹ sư xây dựng. Người sử dụng thích atrium vì họ có thể tạo ra môi trường nội thất năng động và kích thích cảm xúc. Họ có thể tổ chức các hoạt động tập thể được che chắn khỏi thời tiết bất lợi nhưng vẫn gắn liền với ánh sáng tự nhiên và sự thoáng đãng. Việc thiết kế atrium thú vị ở chỗ nó vừa là thiết kế kiến trúc vừa là thiết kế nội thất cũng chính vì vậy, việc thiết kế atrium không dễ.
Các bẫy thường gặp là sự sai lầm về tỷ lệ con người khiến không gian trở nên trống rỗng mông lung hoặc ngược lại, quá chật hẹp bí bách. Nếu thiếu nguyên tắc và sự nhạy bén có thể biến một khối tích lớn trong công trình thành không gian khô cứng vô nghĩa nơi mọi người thấy buồn chán và không có hứng lui tới. Không có công thức chung thần thánh cho thiết kế atrium thật khó có thể thiết kế một atrium chỉ dựa vào công thức như nấu ăn. Nó là một đoạn nhạc nhỏ đầy ngẫu hứng trong cả bản nhạc lớn của tòa nhà.
Kiến trúc sư HOMA chỉ tuân theo một số nguyên tắc cơ bản còn lại đều nhờ vào khả năng nhạy cảm đối với các trường hợp cụ thể để tạo ra cơ may cho việc tìm tòi không gian atrium.
Thiết kế atrium cần phối hợp nhuần nhuyễn khả năng kiến tạo không gian kỹ năng trang trí nội thất và hiểu biết về người sử dụng. Tuy khó vậy nhưng các KTS HOMA đều hào hứng với việc thiết kế atrium vì phần thưởng đối với KTS là tìm ra được không gian atrium phù hợp và độc đáo. Nhưng thời gian làm atrium cũng là thời gian KTS chịu hi sinh cùng lúc chủ đầu tư hi sinh diện tích sàn bởi vì đơn giá TKP cho atrium không đổi so với các chỗ khác trong khi công sức thì bỏ ra quá trời.